Какао
| Какао | |
|---|---|
| |
| Какаови плодови на дрво | |
| Научна класификација | |
| Царство: | Растенија |
| Нерангирано: | Скриеносеменици |
| Нерангирано: | Евдикоти |
| Нерангирано: | Розиди |
| Ред: | Слезовидни |
| Семејство: | Слезови |
| Род: | Какао |
| Вид: | Какао |
| Научен назив | |
| Theobroma cacao L. | |
Какаото (науч. Theobroma cacao) е мало (4-8 м високо) дрво од фамилијата Слезови (Malvaceae) со потекло од тропските делови на Америка. Од неговите семиња се прави какаова маса (прав) и чоколадо.
Води потекло од Средна Америка. Во XVI век, Шпанците го пренесле во Европа, каде поради неадекватните природни услови не можело да се произведува. Во 1980 година, какаото било пренесено во Гвинејска Африка, каде толку се раширило што денес таа станала негов најголем призводител. Инаку, какаото претставува дрвенесто растение чиј плод содржи 30 до 45 зрна од кои, кога ќе созреат, се екстрахира какаовото масло, а со нивно мелење се добива какаов прав. Тој претставува основна суровина за добивање на чоколадо и какаова напивка. Какаовото дрво цвета двапати во текот на годината, па според тоа и двапати се берат плодовите.
Какаото е тропска култура која денес се одгледува помеѓу 20° северна и 20° јужна географска ширина. Тоа бара длабоко и влажно земјиште, умерена температура од околу 27 °C и големо количество на врнежи (1.500-3.800 мм).
Во светот се поизведуваат, главно, два вида какао: обично и фино. Најголеми производители на какао се: Гана, Брегот на Слоновата Коска, Нигерија и Бразил. Овие четири земји даваат околу 70% од светското производство, кое изнесува околу 1,5 милиони тони годишно. Главната берза за купопродажба на какао се наоѓа во Њујорк.
Корисни својства
уредиСе смета дека какаото помага во превенцијата на појавата на срцеви заболувања, а тоа се должи на присуството на флавонол, силен антиоксиданс кој го поттикнува протокот на крв во мозокот и така влијае врз когнитивните способности.[1]
Какаото како тема во уметноста и во популарната култура
уреди- „Какао“ (португалски: Cacau) - роман на бразилскиот писател Жорже Амадо од 1933 година.[2]
- „Пеколот наречен какао“ - расказ на израелскиот писател Ефраим Кишон од 1977 година.[3]
- „Мустаќи од какао“ — краток расказ на македонската писателка Оливера Ќорвезироска од 2021 година.[4]
- „Како какао“ (српски: Као какао) - песна од истоимениот музички албум на македонската рок-група Леб и сол од 1987 година.[5]
Наводи
уреди- ↑ „Рузмаринот ги јакне мозочните функции“, Здравје, понеделник, 15 декември 2014, стр. 24-25.
- ↑ Антoлогија на бразилскиот расказ, Три, Скопје, 2012, стр. 277.
- ↑ Ephraim Kishon, Kod kuće je najgore – Obiteljske priče, drugo izdanje. Zagreb: Znanje, 1984, стр. 42-47.
- ↑ Оливера Ќорвезироска, Престапни години (прозен календар). Скопје: Бегемот, 2021, стр. 507-508.
- ↑ Leb I Sol – Kao Kakao (пристапено на 4.9.2020)